Emoties scheiden in een samengesteld gezin: waarom dat zoveel rust oplevert

Bonusouder zijn is niet altijd makkelijk. Zoals Nienke ook vaak schrijft: je vervangt de biologische ouder niet, maar je bent wél een enorm waardevol onderdeel van het gezin. Samengesteld, en juist daarom belangrijk. En precies in dat samengestelde stuk kan het soms knetteren. Schuren. Irriteren.

Soms zit het je als bonusouder tot het plafond. Ben je het spuugzat. Misschien vind je iets van afspraken die zijn gemaakt, valt er iets rauw op je dak of raakt iets je diep. Dat roept emoties op. En ja, dat is heel menselijk. Helemaal oké ook. Het is goed om die emoties te ontladen bij je partner, vrienden of familie. Je hart luchten, ergens van balen. Tegelijkertijd wil ik hierin de volgende boodschap meegeven: jouw pijn is niet de pijn van je (bonus)kinderen. Het hoort bij jou, niet bij hen.

Kinderen voelen alles maar begrijpen het nog niet

Kinderen voelen emoties haarfijn aan. Vaak zijn ze zelfs sensitiever dan volwassenen; signalen worden in seconden opgepikt. Wat nog lastig is, zeker op jonge leeftijd, is begrijpen wat hiermee bedoeld wordt. Daarom ben ik groot fan van ondertitelen van emoties. Niet op het niveau van een volwassene met zorgen maar juist op het niveau van het kind. In Jip en Janneke taal.

Stel je voor: je bent verdrietig en je kind komt onverwachts binnen. Je veegt snel je tranen weg en doet alsof er niets aan de hand is. Maar je kind heeft allang gezien dat je verdrietig bent, haarfijn en razendsnel. Het begrijpt alleen niet waarom. En juist dat niet-begrijpen kan een eigen leven gaan leiden in het hoofd van een kind. Dat voelt onveilig. Een kind kan onrustig worden, piekeren, stress krijgen een heel vaak denken kinderen dat zij iets verkeerds hebben gedaan. 

Hoe het ook kan, met ondertiteling: “Mama was even verdrietig omdat ik moe ben. Ik schoot even uit mijn slof omdat je vader en ik het oneens waren. We hebben het uitgepraat, maar ik moest er nog even van bijkomen.” Dit is maar een voorbeeld, maar het laat zien hoe helpend ondertitelen kan zijn. Het voorkomt dat emoties een eigen verhaal worden in het hoofd van je (bonus)kind.

Wat deel je wel en wat niet?

Een belangrijke vraag: wat deel je met kinderen, en wat houd je bij jezelf? Mijn advies is vrij concreet: houd je oordeel bij jezelf (of bij andere volwassenen), en deel dit niet met kinderen. Ben je het oneens met een afspraak? Blijf neutraal richting het kind en bespreek dit later met je partner of een andere volwassene.

Vertelt een kind iets over de andere ouder waarbij jouw nekharen overeind gaan staan? Ben je zoekende naar woorden omdat emoties je overspoelen? Herhaal dan letterlijk wat je kind zegt. Daarmee laat je zien dat je luistert en het hebt gehoord. “Oh, dus je bent met papa ’s avonds laat nog suikerspin gaan eten.”

Dat is vaak al genoeg. Een kind wil zijn hart luchten en zich gehoord voelen. Je hoeft geen groot of ingewikkeld antwoord te geven. Je hoeft ook niet te benoemen dat er andere afspraken waren gemaakt met papa. Dat is volwassen informatie. Doe je dit wel? Dan kan het zijn dat je kind zich verantwoordelijk gaat voelen. Of rot gaat voelen dat zij samen met hem de suikerspin heeft gegeten. Het zet aan tot een schuldgevoel bij een kind. 

Bescherm kinderen tegen loyaliteitsconflicten

Raakt iets je diep of voel je je gepasseerd? Hoe lastig ook, bespreek dit wanneer de kinderen er niet zijn. Wil je het de volgende keer anders aanpakken? Doe dat ook buiten het zicht en gehoor van kinderen. Spreek niet negatief over je ex-partner (ja dit kan enorm lastig zijn!), of over de ex-partner van je huidige partner, waar kinderen bij zijn. Ook en juist niet als bonusouder. Hiermee zet je kinderen in een enorm ingewikkeld loyaliteitsconflict. Wat je er ook van vindt: dit hoort bij jou als volwassene, niet bij het kind.

Geen opvoedpolitie 

Ik merk dat ik vaak enorme jeuk krijg van ‘pedagogische adviezen’. Ik wil mij ver weghouden van de zogenaamde opvoedpolitie. Ik ben namelijk juist een groot voorstander van goed-genoeg ouderschap. Wetenschappelijk onderzoek laat keer op keer zien dat kinderen juist leren van fouten, en daar veerkracht uit ontwikkelen. Dus het ouderschap hoeft wat mij betreft allemaal niet zo perfect. In tegendeel. 

Maar op dit punt voel ik weinig grijs gebied. Ik vind het echt mijn plicht om (bonus)ouders erop te wijzen dat volwassen problemen in (samengestelde) gezinnen ver weg moeten blijven van kinderen. Het wetenschappelijk bewijs is echt enorm. Maar ook de praktijk, letterlijk in mijn eigen kinder- en jeugdpraktijk, zie ik zoveel kinderen met schade. Omdat zij de pijn en last moesten dragen van volwassenen om hen heen. 

Ben je toch vanuit emotie uit de bocht gevlogen? Geen paniek. Repareer het. Kom erop terug, bied je excuses aan en neem alsnog die neutrale houding aan waarin je geen oordeel hebt. Een keertje uit de bocht vliegen betekent niet het einde. Laat het een startschot zijn voor een schone lei. En nee, dat is geen zwakte. Wat het wel is? Sterk voorbeeldgedrag en veiligheid. En dat lieve bonusouder, geeft heel veel rust in een samengesteld gezin. 

Over Daniëlle

Danielle Goedhart-Bax blogt voor Ikenz’nKids, is orthopedagoog-generalist en begeleidt jaarlijks honderden gezinnen. Ze schreef het boek Confettikinderen, speciaal voor ouders van bruisende, temperamentvolle en gevoelige kinderen.

Wil je regelmatig psychologisch en pedagogisch vuurwerk, afgewisseld met herkenbare, dagelijkse momenten? Volg Danielle op haar Instagram: @danielle_goedhart_bax.